Żałoba narodowa po śmierci Pawła Adamowicza – najważniejsze informacje

W piątek od godziny 17. do godziny 19. w sobotę potrwa żałoba narodowa. Jest ona związana z zabójstwem prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza. W 100-letniej historii państwa polskiego wprowadzono 27 okresów żałoby. Poniżej przedstawione zostały najważniejsze informacje związane z ustanowieniem żałoby narodowej. 

Żałoba narodowa może być ustanowiona przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w drodze rozporządzenia z kontrasygnatą (tzn. potwierdzenie ważności dokumentu) Prezesa Rady Ministrów. Obowiązuje ona na terytorium całego kraju. Odstępstwem od tej zasady było wprowadzenie żałoby narodowej z powodu śmierci papieża Jana Pawła II. Została ona ustanowiona przez Radę Ministrów z uchwałą 3 kwietnia 2005 roku, równocześnie z rozporządzeniem Prezydenta RP.

Kogo może dotyczyć żałoba narodowa?

Żałobę narodową wprowadza się po śmierci jednostki wybitnej dla kraju lub z powodu katastrofy, w której zginęli polscy obywatele.

Jak wygląda jej przebieg?

W okresie obowiązywania żałoby flagi państwowe na budynkach publicznych zostają opuszczone do połowy masztu i zwyczajowo przepasuje się je kirem (jest to wyraz zwyczaju, a nie regulacji prawnej). Zaplanowane na ten czas imprezy masowe: koncerty, wydarzenia kulturalne, imprezy sportowe – są odwoływane lub przebiegają w zmienionej formie. Telewizje nie emitują programów o charakterze rozrywkowym i towarzyskim: komedii i kabaretów.
Dzień żałoby nie jest dniem wolnym od pracy. Sklepy, restauracje oraz inne usługi normalnie funkcjonują.

Od 1918 roku w Polsce wprowadzono 27 razy żałobę narodową:

3 lutego 1924 – Śmierć byłego prezydenta USA Woodrowa Wilsona
18 czerwca 1934 – Zabójstwo ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego.
12-18 maja 1935 – Śmierć marszałka Józefa Piłsudskiego
4 grudnia 1938 – Śmierć arcybiskupa lwowskiego obrządku ormiańskiego Józefa Teodorowicza.
7 lipca- 1 sierpnia 1943 – Śmierć generała Władysława Sikorskiego.
4-18 października – Upadek powstania warszawskiego.
9 marca 1953 – Śmierć Józefa Stalina
13-16 marca 1956 – Śmierć byłego prezydenta oraz sekretarza KC PZPR Bolesława Bieruta
8-11 sierpnia 1964 – Śmierć przewodniczącego Rady Państwa Aleksandra Zawadzkiego.
28-31 maja 1981 – Śmierć prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego.
18 lipca 1997 – Powódź tysiąclecia w wyniku czego zginęło 56 osób.
12-14 września 2001 – Zamach na World Trade Center i Pentagon w Nowym Jorku i Waszyngtonie. Zginęło 2973 osoby w tym 5 Polaków.
12-13 marca 2004 – Zamach w Madrycie. Zginęło 191 ludzi w tym 4 Polaków.
5 stycznia 2005 – Trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim. Liczy się ok. 294 tys. ofiar w tym jeden Polak.
3-8 kwietnia 2005 – Śmierć papieża Jana Pawła II
14 lipca 2005 – Zamach w Londynie. 52 ofiary śmiertelne, w tym 3 Polki.
29 stycznia – 1 lutego 2006 – Katastrofa budowlana na Śląsku. Zginęło w niej 65 osób, 55 to Polacy.
23-25 listopada – Katastrofa górnicza w kopalni Halemba. Zginęło w niej 23 Polaków.
23-25 lipca 2007 – Katastrofa polskiego autokaru we Francji. 26 ofiar śmiertelnych w tym wszyscy byli obywatelami Polski.
24-26 stycznia 2008 – Katastrofa lotnicza w Mirosławcu. Zginęło w niej 19 oficerów i jeden podoficer, wszyscy z nich to Polacy.
14-16 kwietnia 2009 – Pożar hotelu socjalnego w Kamieniu Pomorskim. 23 ofiary śmiertelne, wszystkie z nich to Polacy.
21-22 września 2009 – Katastrofa górnicza w kopalni „Wujek” – „Ruch Śląsk”. Zginęło w niej 20 Polaków.
10-18 kwietnia 2010 – Katastrofa lotnicza pod Smoleńskiem. Śmierć urzędującego prezydenta Lecha Kaczyńskiego wraz z małżonką, ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, parlamentarzyści, urzędnicy państwowi i dowódcy wojskowi – 96 ofiar.
5-6 marca 2012 – Katastrofa kolejowa pod Szczekocinami. Zginęło w niej 16 osób, 14 z nich to Polacy.
3 listopada 2013 – Śmierć pierwszego premiera III RP Tadeusza Mazowieckiego.
23 grudnia 2018 – Katastrofa górnicza w Stonawie. 13 ofiar śmiertelnych, 12 z nich to Polacy.
18-19 stycznia 2019 – Zabójstwo prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza.

Przebieg żałoby narodowej w dniach 18-19 stycznia 2019 roku

W piątek o godzinie 17. rozpocznie się w całym kraju żałoba narodowa, a z Europejskiego Centrum Solidarności wyruszy kondukt żałobny, który odprowadzi trumnę z ciałem prezydenta Gdańska do Bazyliki Mariackiej. Droga konduktu będzie prowadzić przez ważne dla zmarłego prezydenta Gdańska miejsca na mapie miasta: I Liceum Ogólnokształcące, ulice: Łagiewniki, Stolarską i Mniszki, gdzie prezydent się wychowywał i gdzie do dziś mieszkają jego rodzice, a następnie przejdzie obok pomnika króla Jana III Sobieskiego. Kondukt żałobny pójdzie dalej ulicą Pańską, Węglarską, Kołodziejską i Piwną do Bazyliki Mariackiej. W Bazylice zostanie odprawiona Msza święta i odbędzie się czuwanie.

W sobotę o godz. 12 rozpocznie się uroczystość pogrzebowa, którą będzie można śledzić w największych miastach w Polsce na specjalnie przygotowanych telebimach. W wielu miastach na terenie całego kraju punktualnie o godz. 12. zawyją syreny w hołdzie upamiętniającym zmarłego tragicznie prezydenta Gdańska. Żałoba narodowa potrwa do godziny 19. w sobotę.

Paweł Adamowicz był prezydentem Gdańska nieprzerwanie od 20 lat. W latach 1994-1998 był przewodniczącym Rady miejskiej w Gdańsku. Od urodzenia był związany ze stolicą województwa województwa pomorskiego. Zmarł w poniedziałek 14 stycznia. Dzień wcześniej został dwukrotnie ugodzony nożem przez 27-letniego Stefana W.